KARTY HISTORIA


Paszkówka to wieś w województwie małopolskim należąca do powiatu wadowickiego. Położona jest około 30 km na południowy zachód od Krakowa. Przed reformą administracyjną należała do województwa bielskiego, ale od północy sąsiadowała z miejscowością województwa krakowskiego - Wielkimi Drogami. Od południa wieś ogranicza Pasmo Draboża zwane Pasmem Niedźwiedzim z najwyższym punktem 432 m n.p.m. Obszar ten jest niemal całkowicie zalesiony. Z paru odsłoniętych punktów rozciągają się dalekie panoramiczne widoki na północ. Na południe od Paszkówki w odległości 12 km położona jest Kalwaria Zebrzydowska . Największą atrakcją miejscowości, poza walorami geograficzno-przyrodniczymi, jest pięknie odrestaurowany neogotycki pałac zbudowany w drugiej połowie XIX w. przez Leonarda Wężyka właściciela Paszkówki. Stanowi on obecnie własność prywatną i uruchomiono w nim hotel. W przysiółku Pobiedr, który niegdyś był odrębną wsią, znajduje się murowany kościół z XIX w. głównie fundacji Ludwiki Wężykowej. Dzięki Wężykowi powstała również szkoła w Paszkówce. Tak o tym fakcie mówi najstarsza szkolna kronika, założona w tym czasie.


„ Szkoła Trywijalna w Pobiedrze Obwodu Wadowickiego - Powiatu Kalwaryjskiego założona została za panowania Jego C.K. Apostolskiej Mości Franciszka Józefa I-go przez Wielmożnego Pana Leonarda Wężyka Dziedzica Dóbr Paszkówki z Pobiedrem - Współkolatora tutejszego kościoła przez następujące gminny Pobiedr z Paszkówką , Benczyn z Benczynkiem, Wielkie Drogi z Trzebolem, Sosnowice i Jaśkowice a to w 1864 roku.”


W tejże kronice znajdziemy również informację, że decyzja o założeniu szkoły zatwierdzona została dekretem przez Wysokie C.K. Gubernium w Krakowie w dniu 30 stycznia 1858r. Rok wcześniej Leonard Wężyk złożył pisemną deklarację w imieniu swoim i swoich następców o wspomaganiu szkoły. W myśl jej, dziedzic był fundatorem budynku szkolnego, w którym mieściły się również mieszkania dla nauczyciela, wikarego i organisty. Nauczyciel kierujący szkołą otrzymał od Wężyka mórg ziemi wydzielony na ten cel z jego dóbr. Właściciel Paszkówki zastrzegł sobie jednak prawo zatwierdzania nauczyciela. Utrzymanie szkoły i nauczyciela spoczywało na wsiach, które przystąpiły do „związku szkolnego”. Do ich obowiązku należało:
-przynależeć do szkoły do momentu utworzenia u siebie własnej placówki,
-wybudować, wyposażyć i dbać o budynek szkolny,
-zadbać o opał do szkoły,
-utrzymać nauczyciela (180 reńskich rocznie w dwóch ratach, płatne przez poszczególne wsie według podatku gruntowego i domowego).


Założona szkoła była początkowo jednoklasowa, prowadzona przez jednego nauczyciela w jednej izbie lekcyjnej. W 1892 roku utworzono drugą klasę i zatrudniono drugiego nauczyciela. Lekcje odbywały się już w dwóch izbach, ale drugą trzeba było wynająć w domu prywatnym.
W 1906 roku w szkole uczy już trzech nauczycieli w trzech klasach. Równocześnie trwają starania o tworzenie klas tzw. eksponowanych (filialnych) dla najmłodszych dzieci, w miejscowościach, które należały do szkoły w Pobiedrze. Pierwsza taka klasa powstała w 1904 w Bęczynie, a ostatnia w Sosnowicach. Wkrótce miejscowości te miały samodzielne szkoły, a w Pobiedrze uczą się tylko dzieci z Paszkówki i Pobiedra. Taki stan trwa do zakończenia II wojny światowej. Pierwszym nauczycielem kierującym szkołą był Marcin Rembacz.

W latach 1864 – 1945 kierownikami szkoły w Pobiedrze byli następujący nauczyciele :


Marcin Rembacz
1864 – 1872
Wojciech Gębica
1872 – 1876
Wojciech Małysiak
1876 – 1881
Stefan Zaleski
1881 – 1884
Klementyna Weismann
1884 – 1887
Wojciech Małysiak
1887 – 1890
Kazimiera Strowska
1890 – 1900
Maciej Chysz
1900 – 1906
Franciszek Mucha
1906 – 1912
Ludwik Kowalczyk
1912 – 1913
Józef Kaliski
913 – 1915 i 1918 – 1922
Rozalia Kaliska
1915 – 1918
Maria Rechowicz
1922 – 1924
Franciszek Wielgus
1924 – 1938
Stanisława Sowa
1938 – 1945

Od roku szkolnego 1945/46 szkoła stała się siedmioklasową również dla uczniów z niepełnych szkół w Sosnowicach, Wielkich Drogach i Bęczynie. Starsze klasy zostają przeniesione z budynku w Pobiedrze i ulokowane w Pałacu Wężyków, którym po wojnie skonfiskowano posiadłość i ziemię. Młodsze klasy pozostały w poprzednim budynku do 1955 r. Trudne warunki nauczania w zdewastowanym dworze w czterech ciasnych pomieszczeniach spowodowały, że na zebraniu rodziców w 1954 r. powołano Społeczny Komitet Budowy Szkoły, którego przewodniczącym został pan Franciszek Jończyk z Paszkówki. Staranie o budowę trwały 3 lata i 4 sierpnia 1957 r. wmurowano kamień węgielny pod nowy budynek. Od 1 września 1958 r. rozpoczęła się już nauka w nowej szkole. Tempo było rekordowe, ale też i budynek był skromny. Mieścił jedynie 5 izb lekcyjnych, kancelarię i salę rekreacyjną. Na piętrze powstały 4 mieszkania dla nauczycieli. Uczniowie z Bęczyna, Sosnowic i Wielkich Dróg wrócili do szkół w swoich miejscowościach. W dniu 20 czerwca 1969 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie nadało Szkole Podstawowej w Paszkówce imię Antoniego Kucharczyka - „Jantka z Bugaja” miejscowego poety ludowego zaprzyjaźnionego z Lucjanem Rydlem. W 1972 r. szkoła otrzymała, ufundowany przez mieszkańców wsi, sztandar szkolny. W 1972 r. do obwodu szkolnego Paszkówki należy już cały Bęczyn, w którym ostatecznie zlikwidowano szkołę. Coraz częściej władze oświatowe, a bardziej mieszkańcy wsi dostrzegali potrzebę budowy nowej szkoły, bo istniejąca nie spełniała warunków ani oczekiwań.

W latach 1945 – 1997 szkołą w Paszkówce kierowali następujący nauczyciele :


Aleksander Lesiuk
1945 – 1951
Stanisław Rachwał
1951 – 1953
Edward Zarębski
1953 – 1955
Wiesław Kubaszewski
1955 – 1976 i 1981 – 1988
Janina Kubaszewska
1976 – 1981
Krystyna Pawłowska
1988 – 1997
Od września 1997 stanowisko dyrektora szkoły sprawuję ja.



ROZBUDOWA SZKOŁY



W 1982 r. ówczesny dyrektor Wiesław Kubaszewski kieruje do Urzędu Gminy w Brzeźnicy pismo dotyczące konieczności rozbudowy szkoły, podobne pisma wysyła do Kuratorium Oświaty w Bielsku – Białej. Obydwa pisma podpisane są również przez Komitet Rodzicielski – Stanisława Śliwę, Annę Cichoń, Zofię Kucharczyk. Niestety z Kuratorium przychodzi odpowiedź, że budowa szkoły w Paszkówce nie jest ujęta w planach inwestycyjnych i finansowych. Może się tam znaleźć dopiero po wykonaniu planowanych zadań. W związku z powyższym nie można było liczyć na żadne pieniądze z państwowej kasy. Zdecydowano prowadzić rozbudowę społecznie, systemem gospodarczym. W październiku 1983 r. powstaje po raz kolejny Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły Podstawowej w Paszkówce w składzie :


Wiesław Kubaszewski
- przewodniczący
Janusz Bobula
- I zastępca
Zdzisław Jończyk
- II zastępca
Krystyna Pawłowska
- sekretarz
Ryszard Kucharczyk
- skarbnik
Franciszek Ciernia
- członek
Bronisław Dorosz
- członek
Sylwester Kowalczyk
- członek
Zdziaław Kucharczyk
- członek
Andrzej Malisiewicz
- członek
Józef Sikora
- członek

W 1984 r. Gmina, ponieważ popiera rozbudowę, zleca pracowni projektowej wykonanie dokumentacji projektowo – kosztorysowej modernizacji i rozbudowy szkoły. Prace te jednak postępują bardzo wolno. Pojawia się również koncepcja budowy domu nauczyciela i adaptacji istniejących mieszkań na potrzeby szkoły, ale ze względu na opór i sprzeciw części społeczności wsi dyrektor Wiesław Kubaszewski wycofuje się z tego pomysłu. Kiedy zmieniają się koncepcje i pomysły oraz trwa korespondencja z pracowniami projektowymi, SKRSz przystępuje do zakupu materiałów budowlanych. Dzięki staraniom pana Janusza Bobuli udaje się zakupić pustaki. W 1986 r. zmieniona zostaje pracownia projektowa i koncepcje rozbudowy przedstawiane przez SKRSz tj. szkoła na parterze i 4 mieszkania na piętrze, a więc podobny układ jak w istniejącym budynku. W styczniu 1988 r. powstaje nowa koncepcja – szkoła z 3 mieszkaniami m-3. W grudniu 1988 r. z przewodniczenia SKRSz rezygnuje pan dyrektor Wiesław Kubaszewski w związku z przejściem na emeryturę. Nowym przewodniczącym zostaje pan Zdzisław Jończyk. Skład komitetu:


Zdzisław Jończyk
- przewodniczący
Henryk Kudra
- I zastępca
Jan Godula
- II zastępca
Krystyna Pawłowska
- sekretarz
Ryszard Kucharczyk
- skarbnik
Józef Bobula
- członek
Stanisław Grzegorzewski
- członek
Franciszek Gwóźdź
- członek
Wiesław Jaskuła
- członek
Józef Kolasa
- członek
Sylwester Kowalczyk
- członek
Wiesław Kubaszewski
- członek
Jerzy Kucharczyk
- członek
Mieczysław Marchewka
- członek
Andrzej Polus
- członek
Wtedy też zatwierdzone zostają dwa etapy rozbudowy :
- I etap – dobudowa 4 izb lekcyjnych oraz 1 mieszkania,
- II etap – budowa sali gimnastycznej 15 x 27 m2.

Ze względu na niskie możliwości finansowe SKRSz jest skłonny do zmniejszenia projektu, ale nie chce się na to zgodzić pracownia projektowa, która tłumaczy się obowiązującymi normami. Projekt jednak jest ogromny i do jego zrealizowania konieczne jest dokupienie 1 ha ziemi pod zabudowę. Tymczasem SKRSz gromadzi wciąż społeczne pieniądze. W roku 1986 na koncie było 3 638 872 zł. Ponadto rodzice składali również deklaracje pracy społecznej przy budowie. Jednak dużą część środków pochłaniają projekty. W 1989r. SKRSZ decyduje o rozpoczęciu wstępnych robót. Przygotowano dół i gaszono wapno. Do robót tych organizowali mieszkańców - chodząc po domach - ówczesna dyrektor szkoły Krystyna Pawłowska i przewodniczący SKRSz Zdzisław Jończyk. W 1990r. zaplanowano rozpoczęcie prac przy fundamentach. Zorganizowano zbiórkę pieniędzy wśród mieszkańców Paszkówki i Bęczyna. Do akcji włączyli się również nauczyciele. Prace budowlane jednak nie zostają rozpoczęte, ponieważ zmienia się prawo budowlane i nie można już budować systemem gospodarczym. Żeby rozpocząć budowę, należy mieć pozwolenie na budowę. W 1991r. SKRSz ma na koncie zebrane 4 mln oraz 20 mln przeznaczonych przez Gminę. Wiadomo już jednak, że będą potrzebne dużo większe środki i prawdopodobnie nie uda ich się zgromadzić społecznie. SKRSz decyduje, aby zgromadzone środki przeznaczyć na niezbędną dokumentację i uzyskać w pierwszej kolejności pozwolenie na budowę. We wrześniu 1991r. przygotowana jest nowa koncepcja i plan realizcji na lata 1992 – 1995 – koszt rozbudowy wyliczono na 5 222 711 037 zł.
Wciąż jednak brakuje pełnej dokumentacji.
W 1993r. SKRSz zwraca się do Urzędu Gminy o zabezpieczenie środków na sporządzenie dokumentacji. Upływa 10 lat od powstania SKRSz i widać już pewne zniechęcenie wśród członków komitetu. Niektórzy rezygnują, a na ich miejsce dochodzą nowe osoby. Od 1994r. w komitecie pracują: Stanisława Kucharczyk, Leszek Rabenda, Józef Wędzicha, Zofia Gwóźdź oraz Antoni Rawski, który mocno angażuje się w sprawy rozbudowy, wskazuje nową pracownię projektową pani Magdaleny Wiencek z Bielska Białej. Pan Rawski wraz z ówczesną dyrektor szkoły panią Krystyną Pawłowską zabiegają o powstanie projektu. Wreszcie udaje się sfinalizować to przedsięwzięcie i powstaje nowy, ale ostateczny projekt. Wprawdzie ze względów oszczędnościowych jest on modyfikowany i zmniejszany, ale ostatecznie przyjęty. W tym też czasie Gmina Brzeźnica przejmuje inwestycję do realizacji i SKRSz w Paszkówce przestaje istnieć. Wreszcie wiosną 1996r. rusza rozbudowa szkoły – inwestycja w całości prowadzona przez Gminę Brzeźnica. Tymczasem dla poprawy warunków w 1993r. przeniesiono oddział przedszkolny i klasy I-III do budynku nowo wybudowanego przedszkola. Taki stan rzeczy trwał do lutego 2004 r. kiedy po zakończeniu budowy dzieci młodsze zostały przeniesione do głównego budynku, a dzięki pomocy rodziców zagospodarowano nowe skrzydło. Rok 2004 zapisze się w historii szkoły datą zakończenia - po 21 latach - rozbudowy. Myślę, że w dziejach Paszkówki nie było drugiego takiego przedsięwzięcia, które wzbudzałoby tyle emocji i tak z jednej strony łączyło ludzi, a z drugiej dzieliło. Dzisiaj należy stwierdzić, że społeczny wysiłek skupił się przede wszystkim na zwróceniu uwagi na konieczność rozbudowy szkoły, gromadzeniu materiału i jego zabezpieczeniu. W społecznym działaniu należy podkreślić udział ówczesnych dyrektorów - zmarłego przed pięcioma miesiącami - pana Wiesława Kubaszewskiego, pani Krystyny Pawłowskiej, mieszkańców Paszkówki – panów Zdzisława Jończyka, Janusza Bobuli, Antoniego Rawskiego oraz Wojta Gminy Brzeźnica w latach 1990-2002 mgr Wojciecha Spisaka. Do nich należał początek dzieła, koniec natomiast do kolejnego Wójta Gminy Brzeźnica mgr Józefa Momota, który po objęciu stanowiska w 2002 r. wykazał dużo dobrej woli, aby zakończyć przeciągającą się rozbudowę. W roku jubileuszu 140-tej rocznicy powstania szkoły, 130-tej rocznicy urodzin Patrona i 60-tej rocznicy Jego śmierci możemy wreszcie cieszyć się nowym, długo oczekiwanym obiektem.

Opracowano na podstawie Kroniki Szkolnej oraz protokołów i pism Społecznego Komitetu Rozbudowy Szkoły oraz rozmowy z byłą Dyrektor Panią Krystyną Pawłowską.

 

Autor:

Barbara Dutka